اثرات توسعه گردشگری بر معیشت پایدار روستا؛ مورد مطالعه روستای برغان استان تهران

گردشگری به طور فزاینده ای با مسئله ی کاهش فقر در کشورهای درحال توسعه دارای پیوند مستقیم بوده و به کار گرفته می شود. رویکرد معیشت پایدار (sla)، یکی از رویکرد های تحلیلی جدید، در زمینه توسعه روستایی است که در سال های اخیر برای بررسی توسعه روستایی و کاهش فقر، بسیار مورد توجه و کاربرد قرار گرفته است. در عین حال، به تازگی الگوی جدیدی، به نام چارچوب معیشت پایدار برای گردشگری (slft) (2008)، توسط فوجون شن توسعه داده شده که در آن تلاش شده است با شناخت روابط و شکاف های موجود میان رویکرد معیشت پایدار و بافت گردشگری و مباحث اساسی مربوط به هر یک ، آنها را در یک الگو با یکدیگر ادغام کند. از طرف دیگر، با وجود تهیه و اجرای طرح های گردشگری روستایی برای برخی از روستاهای مستعد گردشگری کشور با هدف توسعه ی روستایی، همچنان شناخت دقیق و جامعی از اثرات و نقش توسعه ی گردشگری در توسعه ی این روستاها وجود ندارد. در این تحقیق قصد داریم تا با کمک چارچوب تحلیلی معیشت پایدار گردشگری (slft) و نیز ترکیبی از روش ها و تحلیل های کمی و کیفی و نیز با استفاده از استراتژی مطالعه موردی، نقش و اثرات گردشگری به عنوان یک استراتژی معیشت پایدار در جهت توسعه روستایی در روستای مورد مطالعه ی برغان را مورد بررسی قرار دهیم. همچنین, برای انجام تحقیق از دو روش اسنادی و میدانی استفاده و برای گردآوری داده ها از پرسشنامه، و مصاحبه استفاده شده است. داده های پرسشنامه با استفاده از روش های کمی آمار توصیفی و تحلیلی، تحلیل شده اند و داده های کیفی بدست آمده از مطالعات اسنادی، مصاحبه ها و مشاهدات با استفاده از روش تحلیل محتوا و بر اساس عناصر اصلی رویکرد معیشت پایدار گردشگری بررسی شده اند. نتایج تحقیق بیان می کنند که گردشگری در روستای برغان، اگرچه باعث به وجود آمدن شغل ها و در نتیجه درآمدهایی مرتبط با گردشگری و نیز کمک به برخی دیگر از فعالیت های سنتی روستایی مانند باغداری و خدمات شده است. اما این تاثیر بسیار محدود بوده و تنها برخی از خانوارهای را در بر می گیرد. همچنین به علت نبود نهاد یا تعاونی های محلی و متولی مختص به گردشگری، ایجاد منافع عمومی حاصل از گردشگری برای جامعه ی محلی به عنوان یک کل، محقق نشده است. یافته ها نشان می دهد که گردشگری بر جنبه های دیگری چون مسائل اجتماعی-فرهنگی، زیست محیطی و نهادی اثرات مثبت چندانی نداشته و در مواردی نیز اثرات منفی اجتماعی و زیست محیطی به همراه داشته است. با وجود این، با توجه به رویکرد مثبت کلی و نظر مساعد اهالی روستا در خصوص توسعه گردشگری در روستا (بالا بودن میانگین گزینه نگرش کلی نسبت به توسعه گردشگری در پرسشنامه)، با برنامه ریزی و اجرای سیاستهای مناسب و متناسب با ساختارهای اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و محیطی روستا و با بهره گیری مناسب از ظرفیتها و قابلیتهای موجود روستا جهت توسعه گردشگری، به ویژه سرمایه جاذبه ها، می توان از توسعه گردشگری ، به عنوان فعالیت مکمل فعالیت های سنتی روستا در جهت متنوع سازی فعالیتهای معیشتی و دستیابی به معیشت پایدار روستایی بهره گرفت. علاوه بر این، مشاهده می شود، مردم محلی در مقایسه با دولت محلی در یک موقعیت ضعیف و نامساعد در تصمیم گیری برای توسعه گردشگری برخوردار هستند. در واقع، با توسعه و گسترش گردشگری، دولت های محلی باید نقش خود را از یک آغاز کننده و محرک و تسهیل کننده به یک تسهیل کننده و میانجی کننده تقلیل دهد. آنها باید بیشتر به ایجاد یک فضای مطلوب برای تسهیل توسعه گردشگری از طریق برنامه ریزی و سیاست گذاری های مناسب توجه کنند. مسئله ی سرمایه نهادی، و مدیریت نهادی عمودی یا افقی گردشگری روستا، فرآیند تصمیم گیری، مسئله ی مقایسه پایداری در سطوح خانوار و جامعه و مطالعه ی آسیب پذیری ها همه موضوعاتی هستند که در چارچوب تحلیلی تحقیق مورد ملاحظه قرار می گیرند.